Hoog-Keppel

Hoog-Keppel

• Portatief in gebeitst eiken 20/II/P

De trotse eigenaar van een echte Van der Poel vertelt:

Ik heb hem nog: die LP met grijze hoes met een opname van het Heyligers-orgel in de Mariakerk in Apeldoorn. Piet van Egmond haalt er uit wat er in zit. Ik vond het fantastisch wat er met een electronisch orgel mogelijk is. Je hoort haast niet dat het geen pijporgel is. Toch heeft men het inmiddels weer vervangen door een pijporgel. Toch niet tevreden...?

Jaren later vertelde Ton van Helden, toen organist in de Gereformeerde Kerken van Nieuwendijk en Meeuwen over zijn Cantor-orgel in Meeuwen.(*) Dat interesseerde me vooral, omdat Meeuwen jarenlang een personele unie heeft gevormd met mijn eerste gemeente: Dussen. Ik heb er vele malen op de kansel gestaan. Natuurlijk wilde ik dat orgel graag eens bespelen. Ik vond het heel bijzonder. Ton vertelde me dat de maker, Adriaan van der Poel, nu onder eigen naam kerk- en huiskamerorgels bouwde in zijn atelier in Veenendaal.

In 2003 ben ik toen met een tweetal orgelvrienden naar Veenendaal getogen. Nog niet met een vast doel, gewoon met de gedachte: 'je weet nooit hoe de ervaring nog eens te pas komt. Misschien kun je een kerk die een orgel zoekt op dit spoor zetten.' Toen kon ik nog niet vermoeden dat ik later zelf zo'n orgel zou kunnen aanschaffen. Bij dat bezoek was ik nog meer onder de indruk dan na de bespeling van het orgel in Meeuwen.

Toch ben ik bij de aanschaf van mijn huidige orgel niet over een nacht ijs gegaan. Uiteindelijk kwam ik toch uit bij Van der Poel. Want dit orgel inspireerde mij het meest. Welbewust heb ik niet gekozen voor een Huispositief maar voor een Portatief. Als je niet meer zo piep bent moet je rekening houden met de mogelijkheid van verhuizing naar een ander onderkomen met beperktere ruimte. Vandaar. Maar op aanraden van Adriaan koos ik wel voor een orgel met twee disposities: barok en frans. “Voor weinig meer heb je in feite twee orgels”, was zijn motivering. En omdat ook de franse orgelmuziek mij zeer kan boeien heb ik die raad graag opgevolgd. Verder wilde ik graag een extra audiouitgang en -ingang. Daarnaast nog een midi-aansluiting. Op die manier is het mogelijk opnamen te maken van je spel en dat via het orgel zelf weer te geven zonder dat het resultaat wordt bedorven door hinderlijk geklepper van de pedalen. De informatie van elk klavier wordt op een apart midi-kanaal opgeslagen. Daarnaast wordt nog een kanaal gebruikt voor de gegevens van de registratie en de dispositie. Zo kun je de opname terugspelen met de oorspronkelijke registratie. Maar als je het kanaal voor de registerinformatie op (M)ute zet kun je bij het terugspelen ook een andere registratie kiezen. Zelfs kun je zo hetgeen je gespeeld hebt weergeven op een ander orgel met midi-aansluiting en een daarop mogelijke registratie kiezen. Allemaal erg leuk voor iemand die -zoals ik– het leuk vindt om met de mogelijkheden met de computer te experimenteren. 

Het is een eigenaardige ervaring op deze wijze je spel terug te horen. Het doet wel een beetje aan een pianola denken. Ook is het heel leerzaam zo naar jezelf te luisteren. Elk foutje, elke aarzeling wordt geregistreerd.

Als je orgel aankomt is dat eerst wennen. Het is niet wat je hoorde toen je in het atelier die orgels probeerde. Dan pas besef je hoe de orgelklank afhankelijk is van de ruimte waarin het instrument wordt geplaatst. Maar wees gerust: Adriaan verstaat als geen ander de kunst van het intoneren en juist op dat punt is een electronisch orgel zoals hij dat maakt heel flexibel. Je hebt dan ook echt het gevoel dat je een kerkorgel in huis hebt. Daarbij is van veel belang dat Adriaan inderdaad ook echt naar je luistert. Dat is meer dan alleen een verkooppraatje uit een folder of op een site. En dat hoor je terug in het resultaat: een orgel dat nog steeds inspireert. Wat anderen daarover schreven onderschrijf ik van harte. Ook het aanzien van het instument is helemaal geworden wat ik hoopte. Mooi van tint, passend bij de piano. En de orgelbank bevatte nog een verrassing: een ruim opbergvak in twee delen waar je heel wat orgelliteratuur in kwijt kunt.

Een orgel leren kennen heeft iets van op ontdekkingsreis gaan. Ik ben nog maar net op pad. Maar ik geniet iedere dag. Soms hoor ik mensen zeggen: “er gaat niets boven een echt pijporgel”. Daar ga ik niet over redetwisten. De gustibus... Wel zeg ik: “durf eens alle vooroordelen opzij te zetten en ga luisteren en wellicht ook spelen. Ik denk dat het een hele verrassing zal zijn.” Adriaan zal U graag ontvangen. 

(*) Om verwarring te voorkomen nog even dit: na het schrijven van deze regels las ik over de problemen die een andere gebruiker met zijn Cantor-orgel had gehad. Het orgel in Meeuwen is echter gebouwd voor 1995, het jaar waarin Adriaan bij Cantor vertrok. Naar ik begrijp dateerde het Cantor-orgel van die andere gebruiker van na die tijd.